Een apenstaart op een affiche

Op maandagmorgen 1 mei 1995 wreef menige Amsterdammer zijn of haar ogen uit. In de bus- en tramhaltes binnen de grachtengordel hing een poster, die bevreemding wekte. De poster bestond uit drie componenten: een aap, een pay-off met de aansporing Be Curious plus een telefoonnummer en de vermelding van Euronet*Internet. Als je belde, stond je dan voor aap?

Openingsbeeld: Affiche apenstaart (ontwerper: Krijn van Noordwijk)

Symboliek

Zo’n cryptische poster verwachtte je niet en al zeker niet op 1 mei 1995, de Dag van de Arbeid. Amsterdammers stonden naar een aap op een poster te kijken. Ook nieuw: het telefoonnummer stond bij de pay-off; normaal werd het telefoonnummer bij het bedrijf vermeld. Bovendien was de bedrijfsvermelding eigenlijk geen bedrijfsvermelding, want er stond geen BV of NV achter de naam en er werd geen adres genoemd.

Een aap met een onnatuurlijk gekrulde staart kwam tot die tijd niet voor in de Nederlandse iconografie. Wat betekende een apenstaart? Natuurlijk was het woord bekend vanuit de anatomie van het dier. Maar was de apenstaart een geheime code, bedoeld voor insiders? Mensen die werkten met een telmachine herkenden in de apenstaart het optelteken (@) van de rekenmachine. Alleen de early adopters van internet herkenden het teken, waarmee Ray Tomlinson in 1971 een e-mailbericht van de ene naar de andere computer stuurde. Het e-mail teken staat voor de term at, omdat het aangeeft in welk internetdomein de e-mailer zich bevindt.

Behalve de symboliek van het apenstaartje viel ook de rode ster op tussen Euronet en Internet. Verwees de rode ster naar het afscheid van de Koude Oorlog in 1989 of was het een variatie op de rode ster van het gilde der bierbrouwers, zoals Heineken gebruikt op het etiket van zijn bierflesjes? Gevraagd naar de herkomst van de rode ster geeft één van de oprichters van Euronet*Internet aan: “Er zit geen heel ingewikkelde filosofie achter de ster…, behalve dat we dachten dat The sky the limit was. Het had absoluut niets met Heineken te maken.”

Eerste internetaffiche

De poster met de apenstaart was de eerste internetaffiche in Nederland. Echt veel internetgebruikers waren er in 1995 nog niet. XS4ALL had de eerste commerciële internetdienst voor consumenten op 1 mei 1993 geïntroduceerd. In januari 1994 werd De Digitale Stad (DDS) geopend, die na zes weken tienduizend gebruikers had. Mid-1995 waren er circa driehonderdduizend gebruikers van commerciële en non-profit internetdiensten. In 1995 was zelfs de term ‘internet’ nog niet ingeburgerd bij het grote publiek. In vakpublicaties werd de term wel gebruikt, maar in nationale dagbladen en publiekstijdschriften was hij nauwelijks te vinden. De term werd op 1 mei 1993 voor het eerst in een nationaal dagblad gebruikt, in de Volkskrant, in het artikel ‘Een werelddeel dat nog van niemand is’, geschreven door Francisco van Jole. Maar zelfs in 1995 kwam het woord ‘internet’ slechts 22 keer voor in het dagblad Trouw; in het hele jaar, in alle nationale kranten en publiekstijdschriften bij elkaar was dat tweeduizend keer. Kortom, internetgebruikers wisten dat het affiche betekende dat er een nieuwe Internet Service Provider (ISP) actief was, maar het grote publiek mocht raden.

De poster was de eerste publieksuiting van het bedrijf, dat in de zomer van 1994 in Amsterdam was opgericht door Simon Cavendish (1961-2005) en Arko van Brakel (1968 -). De ISP positioneerde zich niet als een technisch bedrijf dat toegang verleende tot de elektronische snelweg, maar bracht het internet, als eerste ISP, in een marketingplan. Daar was de poster onderdeel van. De internetnoviet kreeg een welkomstpakket thuisgestuurd met internetsoftware en een handleiding.

(tekst gaat verder onder de afbeelding)


De welkomstdoos voor nieuwe abonnees

Euronet*Internet zette daarmee een standaard voor de marketing van internet. PTT Telecomdienst Planet Internet en World Online zouden daarop niet veel later voortborduren. Euronet*Internet werd in 1998 gekocht door France Telecom en ging verder onder de naam Wanadoo. Nu wordt Euronet nog als handelsnaam gebruikt bij Online.nl, een internetdienstenbedrijf dat onderdeel is van M7 Group S.A.
De poster met een apenstaart uit 1995 is een echt cult-affiche, dat herdrukt zou moeten worden.

Auteur van Toen digitale media nog nieuw waren – Pre-internet in de polder (1967-1997).